مراقبت‌های ضروری پس از عکس رنگی رحم چیست؟

عکس رنگی رحم (هیستروسالپنگوگرافی یا HSG) یکی از روش‌های تشخیصی مهم در بررسی باز بودن لوله‌های فالوپ و وضعیت رحم در خانم‌هایی است که با مشکلات ناباروری مواجه‌اند. این روش هرچند ساده و کوتاه‌مدت است اما چون با ورود ماده حاجب به رحم و لوله‌ها انجام می‌شود نیازمند رعایت دقیق مراقبت‌هایی پس از انجام است تا از عفونت، درد، لکه‌بینی و عوارض احتمالی پیشگیری شود.
استراحت نسبی: تا ۲۴ ساعت پس از عکسبرداری، از فعالیت‌های سنگین خودداری کنید. درد خفیف طبیعی است و معمولاً ظرف چند ساعت بهبود می‌یابد.
کنترل درد: مصرف داروهای ضدالتهاب مانند ایبوپروفن طبق دستور پزشک مجاز است. در صورت تداوم یا شدت گرفتن درد بیش از ۴۸ ساعت، مراجعه مجدد لازم است.
ترشح یا لکه‌بینی: تا ۴۸ ساعت ممکن است ترشح یا لکه خون وجود داشته باشد که اغلب طبیعی است. در صورت تب، ترشح بدبو یا رنگ غیرمعمول به پزشک مراجعه کنید.
پرهیز از رابطه جنسی: تا ۴۸ تا ۷۲ ساعت پس از عکس رنگی یا تا رفع ترشحات از رابطه جنسی اجتناب شود.
بهداشت ناحیه تناسلی: ناحیه تناسلی را تمیز و خشک نگه دارید. از دوش واژینال یا شوینده‌های قوی استفاده نکنید.
مصرف آنتی‌بیوتیک: در صورت تجویز پزشک، دوره دارو را کامل کنید.
مراقبت روانی: استراحت و حمایت روانی توصیه می‌شود.
افزایش احتمال بارداری: در ماه اول و دوم پس از عکس احتمال بارداری بیشتر است. زمان اقدام با نظر پزشک تعیین شود.
علائم هشدار: در صورت تب، درد شدید، ترشح غیرطبیعی، خون‌ریزی شدید یا سرگیجه فوراً به پزشک مراجعه کنید.
تغذیه مناسب: غذای سبک و مایعات کافی مصرف شود و از نوشیدنی کافئین‌دار و غذاهای نفاخ اجتناب کنید.
مراجعه مجدد: زمان تعیین‌شده توسط پزشک برای بررسی نتیجه یا تکرار آزمایش رعایت شود.

هیستروسالپنگوگرافی یک روش تشخیصی مهم برای بررسی لوله‌های فالوپ و ساختار رحم است. مراقبتهای بعد از عکس رنگی از رحم به دلایل زیر ضروری هستند:
پیشگیری از عفونت: ورود ماده حاجب به رحم و لوله‌ها ممکن است زمینه‌ساز عفونت شود. رعایت نکات بهداشتی و مصرف آنتی‌بیوتیک (در صورت تجویز) نقش محافظتی دارد.
کاهش درد و ناراحتی: درد لگنی، گرفتگی یا لکه‌بینی پس از عکس‌برداری شایع است. مراقبت مناسب موجب تسکین درد و بهبود سریع‌تر می‌شود.
جلوگیری از بروز عوارض جدی: عدم رعایت توصیه‌های مراقبتی باعث افزایش خطر چسبندگی، خونریزی زیاد یا اختلالات رحمی می‌شود.
افزایش دقت نتیجه تست: در صورت ظهور عوارض مثل عفونت یا خونریزی تفسیر نتیجه عکس رنگی دشوار و گمراه‌کننده خواهد بود.
آمادگی برای درمان‌های بعدی: مراقبت صحیح موجب بازگشت سریع به سلامت عمومی و تسهیل ادامه درمان‌های باروری می‌شود.

در صورت مشاهده هر یک از علائم زیر بلافاصله به پزشک یا مرکز درمانی مراجعه کنید:
تب بالای ۳۸ درجه سانتی‌گراد: که نشانه‌ای جدی از عفونت است. به‌ویژه اگر همراه با لرز و ضعف عمومی باشد.
درد شدید و مداوم در ناحیه شکم یا لگن: به‌خصوص اگر با مسکن ساده تسکین نیابد یا شدت آن رو به افزایش باشد.
خونریزی شدید واژینال: یعنی خونریزی‌ای که از یک قاعدگی معمولی بیشتر است یا همراه با دفع لخته زیاد باشد.
ترشحات غیرطبیعی واژن: مثلاً ترشحات چرکی، زرد مایل به سبز یا بدبو که معمولاً نشانه عفونت است.
احساس ضعف، سرگیجه یا غش: به‌ویژه اگر با رنگ‌پریدگی و ضربان قلب شدید همراه شود.
تهوع و استفراغ شدید و مداوم: تهوع و استفراغ شدید و مداوم پس از عکس رنگی رحم می‌تواند نشانه عفونت یا واکنش شدید بدن به ماده حاجب باشد.
مشکل در ادرار یا نشانه‌های عفونت ادراری: مثل سوزش، درد، تکرر شدید یا مشاهده خون در ادرار.

درد و گرفتگی لگن یا شکم: معمولاً خفیف تا متوسط و مشابه درد قاعدگی؛ در برخی افراد شدیدتر می‌شود و نیازمند مصرف مسکن است.
خونریزی یا لکه‌بینی واژن: تا چند روز طبیعی است ولی خونریزی شدید یا طولانی باید پیگیری شود.
عفونت رحم یا لوله‌های فالوپ: علائم شامل تب، درد شدید لگنی، ترشحات بدبو یا زرد/سبز، ضعف و لرز است. بروز این مشکل نیازمند درمان فوری پزشکی است.
واکنش آلرژیک به ماده حاجب: تنگی نفس، کهیر، خارش یا ورم می‌تواند نشانه آلرژی باشد که معمولاً بلافاصله بعد انجام تست ظاهر می‌شود و نیاز به اقدام فوری دارد.
ایجاد چسبندگی جدید در رحم یا لوله‌ها: به‌ندرت رخ می‌دهد اما ممکن است خود عکس رنگی زمینه‌ساز چسبندگی شود به‌خصوص در افراد مستعد.
ابتلا به درد مزمن لگنی یا اختلالات قاعدگی: بسیار نادر است اما در صورت بروز باید توسط پزشک بررسی شود.
سبکی سر یا سرگیجه و گاهی غش: به دلیل شوک درد یا اضطراب که معمولاً کوتاه‌مدت است ولی اگر شدید باشد باید رسیدگی شود.

عکس رنگی رحم هرچند روشی کوتاه و نسبتاً کم‌خطر است اما به‌دلیل ورود ماده حاجب به مجرای رحم و لوله‌های فالوپ رعایت دقیق توصیه‌های بهداشتی و مراقبت‌های پس از انجام آزمایش کاملاً ضروری است. این مراقبت‌ها به‌ویژه در پیشگیری از عفونت، تسکین درد، جلوگیری از بروز عوارض جدی و افزایش صحت نتایج و آمادگی برای ادامه درمان‌های ناباروری نقش حیاتی دارند. همچنین توجه به علائم هشداردهنده و مراجعه به پزشک در صورت مشاهده هرگونه مشکل پس از عکس‌برداری از بروز مشکلات بعدی و خطرات جدی جلوگیری می‌کند.
در کلینیک دکتر راضیه حیدری اجرای دقیق مراقبتهای بعد از عکس رنگی از رحم بخش مهمی از فرآیند درمان و حفظ سلامت بانوان محسوب می‌شود. همکاران پزشکی کلینیک با پاسخگویی علمی و مراقبت همه‌جانبه و پیگیری دقیق وضعیت بیماران تلاش دارند تا هر مراجعه‌کننده از امنیت و آرامش و اطمینان خاطر لازم بهره‌مند شود. برای رزرو نوبت می توانید از طریق دکمه دریافت نوبت یا شماره تماس مرکز 02133300908 اقدام نمایید.

منابع
pmc.ncbi.nlm.nih.gov
ccjm.org
my.clevelandclinic.org