آیا بعد از درمان سرطان سینه به سونوگرافی نیاز داریم؟

پایش و ارزیابی وضعیت بیماران پس از درمان سرطان سینه یکی از مهم‌ترین مراحل مراقبت‌های پزشکی است. هدف اصلی این مراقبت‌ها تشخیص به‌موقع عوارض درمان، عود بیماری و حفظ سلامت عمومی بیمار می‌باشد. در این میان سونوگرافی به عنوان روشی ایمن، غیرتهاجمی و دقیق نقش کلیدی ایفا می‌کند. سؤال اصلی بسیاری از بیماران و خانواده‌ها پس از اتمام مراحل درمان سرطان سینه این است که چه نوع بررسی‌های تصویربرداری (مانند سونوگرافی، ماموگرافی یا MRI) برای پیگیری لازم است. سونوگرافی بعد از درمان سرطان سینه در بیشتر موارد به عنوان بخشی از پایش بالینی و تصویربرداری بیماران پس از درمان سرطان سینه توصیه می‌شود. هرچند میزان ضرورت و تعداد دفعات آن وابسته به نوع درمان، وضعیت فرد، یافته‌های قبلی و توصیه پزشک معالج است. اهمیت سونوگرافی در ارزیابی پس از درمان و پایش بیماران مبتلا به سرطان پستان شامل موارد زیر است:
تشخیص زودهنگام بازگشت سرطان: سونوگرافی می‌تواند عود موضعی یا منطقه‌ای سرطان را در محل جراحی یا غدد لنفاوی با دقت شناسایی کند و امکان شروع درمان سریع‌تر را فراهم سازد.
افتراق اسکار جراحی از توده مشکوک: این روش تصویربرداری به پزشک کمک می‌کند تا اسکار بافتی پس از جراحی یا رادیوتراپی را از توده یا ضایعه جدید سرطانی تمایز دهد.
بررسی دقیق بافت‌های متراکم یا پروتز سینه: در افرادی با سینه‌های متراکم یا پروتز دقت ماموگرافی کمتر است و سونوگرافی امکان ارزیابی کامل‌تر نواحی پنهان یا اطراف پروتز را فراهم می‌کند.
تشخیص عوارض درمان مثل سروما یا هماتوم: سونوگرافی بهترین روش برای شناسایی تجمع مایع (سروما) و خونریزی (هماتوم) و عفونت در محل جراحی یا اطراف پروتز پس از درمان است.
کمک به نمونه‌برداری (بیوپسی) موضعی: در صورت مشاهده توده مشکوک یا یافته غیرعادی سونوگرافی امکان هدایت دقیق سوزن بیوپسی را برای نمونه‌برداری فراهم می‌کند.
پیگیری بیماران پرخطر: برای بیماران با سابقه ژنتیکی یا خانوادگی سرطان پستان، سونوگرافی ابزاری مناسب برای غربالگری دوره‌ای و تشخیص سریع تغییرات است.

سونوگرافی در پیگیری بیماران درمان‌شده سرطان سینه به صورت روتین برای همه افراد توصیه نمی‌شود بلکه پزشک بر اساس شرایط هر بیمار ممکن است آن را تجویز کند. مواردی که سونوگرافی ضروری یا توصیه می‌شود:
بروز علائم جدید: اگر بیمار پس از درمان توده، درد موضعی، تغییرات پوستی یا تورم در سینه یا زیربغل داشته باشد سونوگرافی اولین ابزار تشخیصی است.
بافت سینه متراکم: در زنان جوان یا افرادی که ساختار بافت سینه‌شان متراکم است و ماموگرافی دید کافی نمی‌دهد سونوگرافی مکمل لازم محسوب می‌شود.
پروتز سینه یا جراحی ترمیمی: در بیماران دارای پروتز یا عمل بازسازی سینه برای بررسی وضعیت پروتز و تشخیص تجمع مایع یا التهاب سونوگرافی کاربردی‌تر است.
یافته مشکوک یا غیرطبیعی در ماموگرافی: اگر ماموگرافی پیگیری ضایعه مشکوک را نشان دهد سونوگرافی برای بررسی بیشتر و انجام بیوپسی پیشنهاد می‌شود.
سابقه خانوادگی یا ژنتیکی قوی: افرادی با سابقه سرطان پستان در خانواده یا جهش‌های ژنتیکی شناخته‌شده (مانند BRCA1 و BRCA2) ممکن است با تصمیم پزشک نیاز به سونوگرافی‌های دوره‌ای داشته باشند.

وابستگی به مهارت اپراتور

نتایج سونوگرافی شدیداً به تجربه و تخصص رادیولوژیست وابسته است و احتمال گزارش متفاوت بین مراکز وجود دارد.

محدودیت در تشخیص همه انواع سرطان

سونوگرافی برای برخی انواع ضایعات سرطانی (مثلاً میکروکلسیفیکاسیون یا ضایعات خیلی کوچک) نسبت به ماموگرافی دقت کمتری دارد.

مثبت کاذب و نیاز به بیوپسی غیرضروری

در مواردی سونوگرافی ممکن است ضایعه‌های غیرسرطانی را مشکوک گزارش کند که منجر به نمونه‌برداری و نگرانی اضافی بیمار می‌شود.

محدوده دید محدود

سونوگرافی تمام ساختارهای سینه را به طور کامل نشان نمی‌دهد و ممکن است برخی مناطق عمیق یا نزدیک به دیواره قفسه سینه را پوشش ندهد.

جایگزینی ماموگرافی نیست

سونوگرافی تنها نقش مکمل دارد و نمی‌تواند عملکرد غربالگری و تشخیص اولیه سرطان پستان توسط ماموگرافی را به‌طور کامل جایگزین کند.

سونوگرافی

این روش غیرتهاجمی و بدون استفاده از اشعه با ارائه تصویرسازی دقیق از بافت‌های نرم، توده‌های سینه و گره‌های لنفاوی ابزاری مؤثر در بررسی سلامت پستان محسوب می‌شود. به‌ویژه برای بیماران جوان یا دارای بافت متراکم سینه دقت بالایی دارد و می‌توان آن را بدون هیچ‌گونه عارضه به دفعات انجام داد. برای انجام سونوگرافی سینه در شرق تهران مراجعه به مراکز تخصصی تصویربرداری انتخابی مناسب است زیرا علاوه بر هزینه مقرون‌ به‌صرفه دسترسی آسان و کیفیت بالای خدمات را نیز فراهم می‌کنند.

ماموگرافی

ماموگرافی استاندارد طلایی جهت غربالگری و پیگیری سرطان سینه است و امکان تشخیص کلسیفیکاسیون‌ها و تغییرات مشکوک را فراهم می‌کند. این روش به کمک اشعه x انجام می‌پذیرد و در زنان بالای 40 سال بیشترین کاربرد را دارد اما در افراد با سینه متراکم قدرت تشخیص آن کاهش می‌یابد. ماموگرافی برای عود بیماری و کنترل منظم پس از درمان انتخاب اول است.

MRI پستان

تصویربرداری MRI با قدرت تفکیک و وضوح بسیار بالا، ضایعات پنهان یا مشکوک در بافت سینه را بهتر از سایر روش‌ها نشان می‌دهد. این ابزار برای بررسی موارد پیچیده، سینه‌های متراکم یا زمان بازسازی بعد از جراحی بسیار مناسب است اما هزینه و مدت زمان انجام آن نسبت به سونوگرافی و ماموگرافی بیشتر است. MRI با تزریق ماده حاجب همراه بوده و جهت تایید یافته‌های مشکوک کاربرد دارد.

سی‌تی اسکن

سی‌تی اسکن کمتر به عنوان روش روتین در پیگیری سرطان سینه استفاده می‌شود اما در موارد بررسی انتشار سرطان به سایر نواحی بخصوص ریه‌ها یا کبد ارزشمند است. این روش با اشعه X انجام می‌شود و امکان تصویرسازی سه‌بعدی از اندام های بدن را دارد. به علت تاثیر اشعه و هزینه بالا تنها در شرایط خاص و براساس نظر پزشک توصیه می‌شود.

سونوگرافی بعد از درمان سرطان سینه ابزاری ضروری و مؤثر در مراقبت‌های پس از درمان محسوب می‌شود و نقش مهمی در تشخیص زودهنگام عود بیماری، افتراق ضایعات جراحی از توده‌های مشکوک و ارزیابی عوارض درمان دارد. این روش به علت بی‌خطر بودن، عدم استفاده از اشعه و قدرت بالای تفکیک بافت نرم، ابزار مکمل ارزشمندی در کنار ماموگرافی و MRI به شمار می‌آید. با وجود این استفاده از آن باید بر اساس شرایط اختصاصی هر بیمار و نظر پزشک معالج صورت گیرد؛ زیرا سونوگرافی جایگزین کامل ماموگرافی نیست و ممکن است با محدودیت‌هایی مانند وابستگی به مهارت اپراتور و مثبت‌کاذب همراه باشد. در پایان باید تأکید کرد که انجام سونوگرافی از مهم‌ترین مراحل غربالگری سرطان پستان به شمار می‌آید و نقشی حیاتی در تشخیص زودهنگام و افزایش احتمال موفقیت درمان دارد. در مرکز دکتر راضیه حیدری این خدمت با استفاده از به‌روزترین دستگاه‌های سونوگرافی و زیر نظر تیم تخصصی رادیولوژیست‌های مجرب با دقت و ایمنی بالا ارائه می‌شود. جهت رزرو وقت یا دریافت اطلاعات بیشتر می‌توانید از طریق دکمه دریافت نوبت یا با شماره تماس مرکز 02133300908 ارتباط بگیرید.

منابع
pmc.ncbi.nlm.nih.gov
kjronline.org
sciencedirect.com